Lao động - “Căn phòng ngủ” (1888) là một trong những bức tranh nổi tiếng nhất, mang phong cách hội họa đặc trưng của Van Gogh với sắc vàng rực rỡ của chiếc giường đối lập mạnh mẽ với màu xanh dương yên bình của cả căn phòng. Thế nhưng, một nghiên cứu mới đây đã chỉ ra rằng, màu tím, chứ không phải màu xanh, mới là màu sắc chủ đạo ban đầu và cuộc đời nghệ thuật của danh họa người Hà Lan không phải chỉ là những cuộc vật lộn liên tục với những nỗi ám ảnh tâm thần.
Bức tranh “Căn phòng ngủ” của Van Gogh
Các nhà khoa học đến từ công ty dầu đa quốc gia Shell kết hợp với quỹ Di sản Văn hóa Hà Lan và Van Gogh Museum (nơi có bộ sưu tập tranh Van Gogh lớn nhất thế giới) đã tiến hành nghiên cứu trên trong suốt tám năm ròng rã. Theo Axel Rüger, giám đốc Bảo tàng Van Gogh, kết quả nghiên cứu sẽ không viết lại hoàn toàn câu chuyện của Van Gogh nhưng nó có thể thay đổi một số hiểu biết về tính cách và phong cách nghệ thuật của ông.
“Chúng ta nhận ra rằng Van Gogh là một nghệ sĩ rất ngăn nắp và làm việc theo phương pháp - trái ngược với những nhận định trước đây rằng ông sống bừa bãi, tâm thần không ổn định và đôi khi hay ném màu lên bản vẽ,” Rüger cho biết. “Thật ra, Van Gogh biết rất rõ về đặc tính, chức năng của những vật liệu mình sử dụng; và sáng tác một cách rất tính toán và tỉ mỉ”.
Các nhà nghiên cứu chỉ ra, ở thời kỳ đầu, khi còn ít kinh nghiệm, Van Gogh đã cẩn thận chia bức vải vẽ thành các ô nhỏ để có thể đảm bảo tỉ lệ chính xác khi vẽ tranh phong cảnh. Như nhiều họa sĩ khác, trong nhiều bức tranh, ông cũng chỉnh sửa, vẽ đè lên… cho đến khi đạt được hiệu quả mình mong muốn.
Bà Nienke Bakker, một curator của Bảo tàng Van Gogh nói, phát hiện quan trọng nhất liên quan đến cách sử dụng bảng màu của Van Gogh. “Chúng tôi biết được thêm rất nhiều về màu sắc ông sử dụng và độ thay đổi của chúng cùng với thời gian. Màu sắc hiện tại vẫn rất sống động nhưng vào thời điểm ban đầu, nó thậm chí còn rực rỡ hơn, đặc biệt là màu đỏ… Một số phần màu đó đã bị hoàn toàn biến mất so với lúc đầu”.
Theo các nhà nghiên cứu, vào đầu thế kỷ XX, các họa sĩ bắt đầu mua màu vẽ pha sẵn thay vì tự pha chế tại nhà. Ngành công nghiệp này rất phát triển và có nhiều màu sắc khác nhau được bày bán, nhưng do còn mới mẻ, nên người họa sĩ khó có thể biết được độ bền hay sự thay đổi bất thường của một màu. Đây chính là vấn đề Van Gogh gặp phải với màu tím trong bức tranh “Căn phòng ngủ”. Do sắc đỏ trong màu tím bị nhạt đi và có thể đã biến mất ngay cả khi ông còn sống, những gì còn lại ngày hôm nay chỉ là màu xanh.
Bà Bakker tin rằng, Van Gogh không phiền lòng với điều này bởi là một họa sĩ tự học, ông thường không nhìn nhận mỗi bức vẽ của mình là một tác phẩm hoàn chỉnh mà chỉ coi đó là những phác thảo có để nghiên cứu xa hơn. Marije Vellekoop, một thành viên của nhóm nghiên cứu cho biết, màu tím và màu vàng “không hoàn toàn đối lập như cách chúng ta nhìn nhận ngày hôm nay. Nó thể hiện những gì Van Gogh muốn nói trong bức tranh - sự tĩnh lặng và cảm giác nghỉ ngơi.” Một ví dụ khác như trong hình ảnh các rặng cây nở hoa, những đám hoa giờ đây có màu trắng nhưng màu nguyên gốc là màu hồng do sắc đỏ bị nhạt đi. Điều này có thể dẫn đến sự sai lệch trong việc phân tích và định dạng loại cây.
Ở một khía cạnh khác, cách sử dụng màu của Van Gogh được đánh giá là tuân theo khá sát những chuẩn mực truyền thống thời bấy giờ. Sự đối lập rõ nét trong màu sắc chỉ thực sự xuất hiện ở những bức tranh sáng tác vào những năm cuối đời khi ông đã hoàn toàn phát triển và định hình được phong cách của riêng mình. Các nhà nghiên cứu cũng nhận định rằng, việc sử dụng nhiều màu sắc rực rỡ hơn chứng tỏ mối quan hệ của Van Gogh với họa sỹ Paul Gauguin gần gũi và có ảnh hưởng lớn hơn những gì được biết cho đến hiện tại - đồng nghĩa với việc tính trải nghiệm và khám phá trong phong cách của Van Gogh có thể không hoàn toàn như chúng ta đánh giá từ trước đến nay.
